Specifieke en aspecifieke klachten

Er zijn verschillende manieren om klachten in te delen. Een veel gebruikte is die in specifieke en aspecieke klachten. Het is feitelijk de indeling in medisch belangrijke en minder belangrijke klachten en bepaalt in sterke mate welke behandeling zinvol is.

Specifieke klachten

Dit is de groep waarbij aantoonbaar een medische oorzaak voor de klachten gevonden is. Te denken valt aan botbreuk, infectie, tumor, hartinfarct, maagzweer, stoornis in het afweersysteem, het ontbreken van een enzym (bepaald type molecuul), enzovoorts. Om een dergelijke afwijking vast te stellen is vaak extra medisch onderzoek noodzakelijk zoals foto, scan, bloedonderzoek of andere testen. De medische diagnose leidt vaak tot een gerichte medische behandeling: een botbreuk wordt gezet en ingegipst, een infectie wordt behandeld met antibiotica, een tumor kan bestraald of geopereerd worden. Gelukkig zijn de meeste klachten geen specifieke klachten.

Aspecifieke klachten

De meeste rug- en nekklachten (geschat op 90-95%) zitten in deze groep: (nog) geen medische oorzaken aangetoond en in eerste instantie is het niet duidelijk wat er aan de hand is. Ook veel chronische klachten horen hierbij, bijvoorbeeld fibromyalgie, chronisch vermoeiheidssyndroom, post-whiplash syndroom, klachten rond de knieschijf en nog veel meer. Acute aspecifieke (rug- en nek-) klachten verbeteren bij 75-90% van de patiënten zonder therapie. Echter 1 op de 2 patiënten ontwikkelt opnieuw klachten in het eerstvolgende jaar, en ongeveer 1 op de 4 patiënten ontwikkelt chroniciteit. Bij het merendeel van de patiënten blijft er sprake van aspecificiteit. Het is mogelijk dat door voortschrijdende onderzoekstechnieken en inzichten toch wat van deze klachten een specifieke oorzaak blijken te hebben. Dan vindt er verschuiving naar die groep plaats.

Rol musculoskeletale geneeskunde

Dat in de groep van aspecifieke klachten geen medische oorzaak wordt gevonden wil nog niet zeggen dat er geen behandeling beschikbaar is. In de musculoskeletale geneeskunde wordt juist deze groep verder onderzocht en ingedeeld in subgroepen op basis van eigenschappen van de klachten en de patient. Hoe? Door een goed gesprek en lichamelijk onderzoek. Vaak kan dan een gericht beleid worden uitgevoerd. In dit onderzoek worden de risico's (= kans op herhaling) en prognostische (= mogelijk beïnvloedbare) factoren onderzocht. Met name wordt op ontstaanswijze, invloed van houdingen en bewegingen, dagritme, beperkingen van en door de klachten gelet. Bij chronische klachten zijn ook de persoonlijke en omgevingsfactoren belangrijk: hoe gaat de patiënt met de klacht om? Wat zijn de eisen die de omgeving aan de patiënt stelt of andersom: welke eisen stelt de patiënt aan zijn omgeving?

In de literatuur zijn verschillende manieren van subclassificeren van aspecifieke klachten te vinden. Door hiervan kennis te hebben is het mogelijk om per patiënt gericht te kiezen voor een bepaalde aanpak. Er is bewijs dat dit de effectiviteit ten goede komt ten opzichte van het beleid in standaarden en richtlijnen. Aldus kent het therapeutische beleid in de musculoskeletale geneeskunde verschillende mogelijkheden zoals corrigeren of verbeteren van houding, stand, beweging, stabiliteit, controle. En soms door het signaleren van psychosociale problematiek. Dit naast algemene maatregelen als informeren en activeren.

Bronnen
Balagué F et al. Non-specific low back pain. Lancet 2012; 379: 482–91.
Bernard TN Jr, Kirkaldy-Willis WH. Recognizing specific characteristics of nonspecific low back pain. Clin Orthop Rel Res; 1987(217):266-280.
Bons SCS et al. NHG-Standaard Aspecifieke lagerugpijn (Tweede herziening) 2017.
Brennan GP et al. Identifying subgroups of patients with acute/subacute “nonspecific” low back pain: results of a randomized clinical trial. Spine. 2006;31:623-631.
Deyo RA, et al. What can the history and physical examination tell us about low back pain. JAMA 1992; 268: 760-765.
Fritz JM, Delitto A, Erhard RE. Comparison of classification-based physical therapy with therapy based on clinical practice guidelines for patients with acute low back pain: a randomized clinical trial. Spine. 2003;28:1363-1371; discussion 1372.
Karayannis NV. Physiotherapy movement based classifications approaches to low back pain: comparison of subgroups through review and developer/expert survey. BMC Musculoskeletal Disord. 2012; 20:13-24.
Vibe Fersum K et al. Efficacy of classification-based cognitive functional therapy in patients with non-specific chronic low back pain: a randomized controlled trial. Eur J Pain. 2013; 17:916–928.