Versleten rug

‘Ik heb een versleten rug of een versleten wervel en dan is er niks meer aan te doen', hoor ik verschillende mensen zeggen. Dan word ik nieuwsgierig en vraag wat er precies met slijtage bedoeld wordt. Want daar hangt vanaf of er inderdaad niks aan te doen is. Er zijn verschillende vormen van slijtage, elk met zijn eigenschappen. Een korte toelichting.

Wat is slijtage? 

Voor slijtage of artrose bij heup en knie heb ik de belangrijkste zaken al op een rijtje gezet. Iets vergelijkbaars geldt voor de rug. Ook bij de rug wordt met slijtage vaak bedoeld dat er op röntgenfoto's of CT- of MRI-scans bepaalde 'afwijkingen' te zien zijn. Wervels staan dichter op elkaar dan verwacht, er is extra botaangroei bij de tussen-wervel-gewrichtjes of aan de randen van de wervels. Bewust heb ik 'slijtage' tussen aanhalingstekens gezet, omdat het meestal gaat om 'afwijkingen' die steeds vaker te zien zijn bij het ouder worden. Bij echte slijtage gaat het om afbraak of destructie van structuren, zoals het kraakbeen van gewrichten, verlies van kwaliteit van bot met alle gevolgen vandien. Misschien moeten we onderscheid maken tussen de term slijtage als normaal verouderingsverschijnsel en artrose als de destructieve vorm. Ook wordt de term degeneratie gebruikt. Net als bij de term slijtage is het onduidelijk wat hier precies mee bedoeld wordt: is dit normaal of afwijkend?

Klachten bij slijtage en artrose

Bij slijtage als verouderingsverschijnsel zijn er geen pijnklachten. Er kan langzaam beperking in het bewegen ontstaan waardoor een souplesse verdwijnt. Bij artrose, de destructieve vorm, kan er ook stijfheid zijn, met name bij het starten van een beweging ('s morgens bij het opstaan of opstaan na een tijdje zitten). En nu kan er tevens pijn zijn in de rug en soms uitstralend naar één of beide benen. Met name bij overbelasting kunnen de klachten hinderlijk toenemen (verstappen, vertillen, verhuizen, lange wandeltocht). Deze extra klachten kunnen na weken weer verdwijnen. Het is niet goed te voorspellen of de artrose en klachten toenemen in de loop van de tijd. Soms lijkt er een tijd niets te veranderen, en soms kan het snel toenemen. 

Wervelkanaalvernauwing (stenose)

Door de botaangroei bij gewrichtjes en wervels kan vernauwing van het wervelkanaal ontstaan. Hierdoor is de bloedsomloop in dat kanaal niet meer voldoende om de zenuwen en cellen in optimale conditie te houden. Er kunnen klachten in de benen ontstaan: pijn en vermoeidheid. Opvallend is dat deze klachten komen bij staan en lopen, en verlichten bij zitten en liggen. Bij lichamelijk onderzoek is vaak het achteroverbuigen van de rug sterk beperkt. Een aantal van deze mensen is goed te helpen met oefeningen, soms gecombineerd met behandelingen.

Bronnen
Tulder MW van, Assendelft WJ, Koes BW, Bouter LM. Spinal radiographic findings and nonspecific low back pain. A systematic review of observational studies. Spine. 1997;22(4):427-34.

Brinjikji XW et al. Systematic literature review of imaging features of spinal degeneration in asymptomatic populations. Am J Neuroradiol. 2015 Apr;36(4):811-6.